نمازِ دشمنشکن
تبیین کارکردهای سیاسی نماز جمعه از نظر رهبر انقلاب
نهادی برآمده از انقلاب اسلامی
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 57 برگزاری باشکوه و مردمی نماز جمعه از جمله اولین اقداماتی بود که در دستور کار انقلابیون قرار گرفته و با تأیید و حمایت امام خمینی(ره) تبدیل به یکی از اصلیترین جلوههای حضورِ ایمانی مردم شد. اقامهی نماز جمعه به عنوان موضوعی عبادی – سیاسی در فضای جدید متأثر از روح دینی انقلاب به رهبری فقیهی انقلابی بود و بر این اساس به عنوان نهادی برآمده از جهتگیری اسلامی و مردمی انقلاب و با تأکید بر بههم پیوستگی دین و سیاست در جامعهی ایران تثبیت شد: «به برکت انقلاب اسلامی و با هشیاری امام بزرگوارمان، نماز جمعه به یک سنّت پایدار در کشور تبدیل شده است. قبل از نظام اسلامی، مردم ما با معنا و حقیقت نماز جمعه آشنا نبودند. این لطف خدا بر ملت ما بود - و یکی از برکات انقلاب اسلامی محسوب میشود - که ما توانستیم این دریچه دلگشا به سمت معنویّت و آگاهی را به روی خود باز کنیم.»
برخی از مهمترین فرازهای تاریخی انقلاب اسلامی عملا در صحنهی نماز جمعه رقم خورد که به عنوان نمونه میتوان به رویدادی چون نماز جمعهي 29 خرداد 1388 به امامت رهبر معظم انقلاب اسلامی اشاره کرد. این اثرگذاری و جریانسازی تریبون و جایگاه نماز جمعه باعث برانگیخته شدن خشم دشمنان داخلی و خارجی شد تا آنجا که به تبلیغات منفی و سیل دروغپراکنی علیه نماز جمعه بسنده نکرده و به توطئهی ترور امامان جمعه و بمبگذاری در صفوف نمازگزاران دست زدند: «[دشمنان] به تبلیغات هم اکتفا نکردند و نماز جمعه را مورد تهاجم خونین قرار دادند. پنج امام جمعه معتبر معروف را به شهادت رساندند: مرحوم آیةاللَّه قاضی، مرحوم آیةاللَّه مدنی، مرحوم آیةاللَّه صدوقی، مرحوم آیةاللَّه دستغیب، مرحوم آیةاللَّه اشرفی.»
علیرغم همهی این فضاسازیها و توطئهها نماز جمعه در قامت یک نهاد دینی و انقلابی در جامعه تثبیت شد و در بُرهههای گوناگون نقشآفرین بود. اما مهمترین کارکردها و نتایج سیاسی این نهاد برآمده از انقلاب اسلامی چه بوده است که باعث شد دشمنان اینچنین علیه آن توطئه کرده و در نهایت ناکام بمانند؟کارکردهای سیاسی یک نماز
با رجوع به بیانات رهبر انقلاب اسلامی میتوان به برخی از مهمترین کارکردهای سیاسی نماز جمعه در سطح جامعه دست یافت. توجه به این کارکردها میتواند ما را در درک دقیقتر جایگاه نهاد نماز جمعه کمک کرده و بر تلاشها برای صیانت از آن و ارتقای سطح کمی و کیفیاش بیافزاید.
مهمترین کارکردهای نماز جمعه از منظر رهبر انقلاب در چند محور قابل دستهبندی و تبیین است:
1- حفظ ایمان و روحیهی مردم
2- آگاهیبخشی به مردم در مسائل سیاسی و ضد ضربه کردن ملت
3- نقشآفرینی مؤثر در پیشرفت کشور و عبور از مشکلات
4- تزریق آرامش روحی به مردم
قدر این نماز را بدانید
با توجه به محورهایی که در بحث کارکردهای سیاسی مهم نماز جمعه بدان اشاره شد میتوان به این نتیجه رسید که این نهاد برآمده از انقلاب اسلامی با پشتوانهی عمیق معنوی و دینی از یک سو و نقشآفرینی چندجانبه در عرصهی تحولات سیاسی و اجتماعی از سوی دیگر یکی از مهمترین دستاوردهای انقلاب و نظام اسلامی از زاویهی بحث نهادسازی است.
بهرهبرداری از برکات این نهال پُرثمرهی انقلاب اما در گرو شناخت و قدرشناسی حقیقی نسبت به آن و برنامهریزی و تلاش دائمی و همهجانبه برای ارتقای کمی و کیفی آن بوده و مستلزم توجه و تلاش عموم مردم و مسئولان امر است:
«قدر این نماز را، هم آحاد مردم بدانند، هم بخصوص جوانهای عزیزمان بدانند، و هم آقایان ائمهی جمعهی محترم در سراسر کشور بدانند؛ آنها هم قدر این نماز را بدانند؛ این یک منبری است که نظیر آن دیگر وجود ندارد. کاری کنند که جاذبهی نماز جمعه، جوانها و دلهای پاکیزه و مشتاق را به این سمت بکشاند و این کانون روزبهروز گرمتر شود.»